W czasopiśmie „Architektura i Biznes” w dniu 11 kwietnia 2025 ukazała się notka prezentująca jeden z „Hrubieszowskich domów i ogrodów z klimatem” zaprojektowany w ramach projektu „Rozwój lokalny Hrubieszowa – od partycypacji do realizacji”- Dom „Izaak” finalistą YAC 2024. Zrównoważona architektura z Hrubieszowa.
Publikacja podkreśla wartość interdyscyplinarnej współpracy między projektantami a studentami oraz docenia wartość nagrody w konkursie Young Architects Competitions.

“Izaak” został zaprojektowany, jako dom podmiejski, osadzony w krajobrazie kulturowym Hrubieszowa będąc współczesną reinterpretacją lokalnego archetypu domu rodzinnego zespolonego z ogrodem i przyrodą. Projekt bazuje na idei architektury biofilicznej, oferującej użytkownikom różnorodny i możliwie najbardziej bezpośredni kontakt z naturą, florą i fauną. Inspirujące dla autorów były prace badawcze Stephena Kellerta, pofesora ekologii społecznej, który badał i popularyzował związki między ludźmi a naturą, m.in. odnosząc się do architektury i urbanistyki. Pośrednio kontakt ten dopełnia wykorzystanie naturalnych i zdrowych materiałów, co daje możliwość kształtowania przestrzeni wrażliwej społecznie i ekologicznie. Szczególnie istotne było odpowiednie zagospodarowanie działki siedliskowej i ogrodu, jako przedłużenia funkcjonalnego domu, zarazem przestrzeni przyjaznej, inspirującej i zróżnicowanej pod względem bioróżnorodności oraz rozwiązań krajobrazowych i proekologicznych.

Jako dydaktycy, jak i projektanci uważamy projektowanie biofiliczne za niezwykle wartościowe dla kondycji człowieka. Po okresie pandemii szczególnie zauważamy, jak ważny jest kontakt z naturą, jak pozytywnie wpływa on na samopoczucie psycho-fizyczne. Istotne w projektowaniu biofilicznym jest świadome operowanie środkami wyrazu, których formy, kształty, surowce, materiały, kolorystyka zaczerpniętę są ze świata natury. Staraliśmy się, aby nasza koncepcja była w tym względzie również inspirująca. W projekcie “Izaaka” odwołujemy się do archetypu zabudowy miejskiej Hrubieszowa, o prostej bryle z dachem dwuspadowym z okapami, tradycyjnym, ale współczesnie rozwiązanym gankiem, charakterystycznej szalowanej drewnianej elewacji. Zielona barwa fasady łączy inspiracje kulturowe z “biolofilicznymi”, domy w Hrubieszowie tradycyjnie malowane były w barwach zieleni, jak np dom rodzinny prof. Wiktora Zina. Wskazany przez nas zielony odcień elewacji  to próba “dobrego kontynuowania” tradycji i zarazem zwrócenie uwagi na stopniowe zanikanie tej kolorystyki w fasadach współczesnych domów hrubieszowskich. Ogród w pełny i zróżnicowany sposób korzysta z potencjału biofilii, odnosząc się do zarówno do jego formy, jak i wypełnienia roślinnością – stwierdza Marcin Gierbienis.

Pod względem urbanistycznym dom “Izaak” to twórcza reinterpretacja tradycyjnej zabudowy ulicowej z charakterystycznym dla Hrubieszowa cofnięciem pierzei w stosunku do regulacji ulicy.  Architektonicznie – odwołano się do typologii, form i detalu  dawnych domów, w tym szczególnie do piętrowego domu miejskiego. Na powierzchnię zabudowy składają się dom mieszkalny z gankiem i tarasem wypoczynkowym, garaż, szopa gospodarcza ze szklarnią. Przyrodniczy potencjał działki pozwolił na jej zagospodarowanie zielenią, które w znacznej powierzchni pozostaje biologicznie czynne, a grunty są przepuszczalne. Budynek jest też domem dla ptaków, poprzez zintegrowane z elewacją budki lęgowe.

Podmiejski charakter lokalizacji pozwolił stworzyć budynek o dwóch obliczach, co wpisuje się w historyczną specyfikę układu urbanistycznego Hrubieszowa – „wpół miasta wpół wsi”[1] – miejskim, gdzie elewacja frontowa wraz z tradycyjnymi elementami hrubieszowskimi, gankiem i kwiatowym przedogródkiem kształtuje krajobraz wnętrza ulicznego i staje się częścią społecznego życia ulicy oraz ogrodowym na tyłach zabudowy z tarasem rekreacyjnym i bioróżnorodną roślinnością, ogrodem warzywnym i sadem, przyciągającymi i tworzącymi habitaty dla owadów i ptaków. Widoczne w aranżacji wnętrz ogrodowych, przebiegu ścieżek miękkie, swobodne linie, obłe formy naśladujące naturę bioróżnorodność nasadzeń, naturalne materiały i rozwiązania oparte na przyrodzie wdrażają założenia biofilii, kontrastując z prostokreślną architekturą domu.

Estetyka domu eksponuje drewno, stanowiące główne tworzywo budowlane – widoczne zarówno w  konstrukcji wykonanej w technologii CLT, barwionej na zielono drewnianej elewacji oraz w umeblowaniu i detalach wykończeniowych wnętrz. Technologia CLT jest alternatywą dla energochłonnych konstrukcji opartych o beton i stal, a drewniane wnętrza kojarzą się z ciepłem i bezpieczeństwem, wpływając pozytywnie na samopoczucie mieszkańców. Widok, tekstura, zapach odnoszą się wprost do naszych zmysłów. Zielony kolor desek elewacyjnych stanowi neutralne tło dla roślinności, która pozostaje na pierwszym planie odbioru wizualnego budynku. “Izaaka” w naszej interpretacji widzimy, jako tzw. dom pożyteczny, przyjazny człowiekowi i zwierzętom, bliski naturze oraz neutralny dla środowiska i klimatu. W swojej skali i formie odpowiada pejzażowi miasta, łączącego różne kultury, jest osadzony w tradycji, ale równocześnie otwarty na nowoczesność i aktualne wyzwania środowiskowe. Wyjątkowe cechy i elementy architektury i ducha dawnego Hrubieszowa odnajdziemy w uwspółcześnionej formie domu, jego estetyce bazującej na drewnie i charakterystycznej kompozycji elewacji. Funkcjonalność ma charakter elastyczny, pozwalając na wprowadzanie zmian przez potencjalnych użytkowników. Istotne korzyści wynikają z zastosowania drewnianej konstrukcji prefabrykowanej opartej o innowacyjną technologię drewna klejonego krzyżowo CLT. Dzięki prefabrykacji czas budowy jest skrócony, co zmniejsza ślad węglowy i podnosi komfort użytkowania. Ważny jest też “biofiliczny” kontakt z drewnem w jego naturalnej, surowej formie – podkreśla Marcin Gierbienis.

[1] Ewa J. Sadowska, „Budownictwo drewniane Zamojszczyzny w zbiorach archiwum IHAiKZ Politechniki Krakowskiej”. Przyczynki do etnografii Zamojszczyzny. Materiały ogólnopolskiej sesji popularno-naukowej Zamość 22–24.IX.1995, 78–90. Zamość: 1995. Za: Hrubieszów. „Przegląd Krajoznawczy”. 1993, nr 7–9, 1995), 64–65.